DNA neemt een steeds hogere vlucht in de gezondheidszorg. Zowel de mogelijkheden in de specialistische zorg, zoals bij oncologie, als in de zelfzorg door gebruik van DNA-thuistesten. Hoe kijken burgers aan tegen deze mogelijkheden? Nivel onderzocht dit in opdracht van het ministerie van VWS.
Voor het onderzoek maakte het Nivel gebruik van het Burgerplatform, waarbij met de deelnemers is gesproken over DNA in de oncologische zorg en voor thuistesten. Voor beide soorten testen stellen de deelnemers nadrukkelijk dat de privacy gewaarborgd moet zijn.
DNA-onderzoek bij oncologie
Wat betreft de oncologische zorg zijn de deelnemers positief. Ze geven aan blij te zijn dat er door de DNA-diagnostiek een betere behandeling mogelijk is en vinden dat het bijdraagt aan persoonlijk herstel of de mogelijkheden om preventief te handelen. Wel benadrukken ze dat er gemakkelijk onjuiste verwachtingen kunnen ontstaan over de waarde van DNA-onderzoek in de oncologie. Volledige en persoonlijke informatie, voorafgaand aan en tijdens het onderzoek, vinden ze daarom essentieel.
DNA-thuistesten voor diverse doelen
DNA-thuistesten zijn er voor verschillende doelen. Voor het aantonen van verwantschap, bijvoorbeeld een vaderschapstest of een broer/zus-relatie. Er zijn testen die meer zicht bieden op de afkomst van voorouders. En er zijn DNA-testen waaruit een genetisch paspoort voortkomt, met informatie over risico op aandoeningen en/of gevoeligheid voor medicijnen.
Bij deze DNA-thuistesten plaatsen de deelnemers aan het onderzoek een groot aantal kanttekeningen. Rondom alle soorten DNA-thuistesten zijn de deelnemers bezorgd over de wildgroei van aanbieders, het ontbreken van een wettelijk keurmerk en de onduidelijkheid over wettelijke bescherming van de klanten.
Zorgen over zorg-testen
Het RIVM constateerde reeds in een breed verkennend onderzoek dat vooral DNA-thuistesten gericht op het risico op aandoeningen specifieke aandacht vereisen, omdat het raakt aan maatschappelijke vraagstukken over risico op ziekten.
Ook de deelnemers aan het Nivel-onderzoek benoemen zorgen over juist deze testen. Ze wijzen op het risico van misleiding. Met suggestieve aanprijzingen van deze testen spelen commerciële partijen in op de kwetsbaarheid van de mens. Daarbij is het de vraag of de uitslagen van deze tests betrouwbaar zijn. De (al of niet juiste) uitkomsten kunnen uiteindelijk wel leiden tot een toenemende zorgvraag, en daarmee tot meer druk op de reguliere zorg. Ook kunnen andere maatschappelijke partijen misbruik maken van de uitslag, bijvoorbeeld als selectiemiddel of verplichting bij een sollicitatie. Daarnaast geven de deelnemers aan dat deze testen de zorgongelijkheid kunnen vergroten en zo bijdragen aan een maatschappelijke tweedeling.
Meer informatie
Op de site van het Nivel is de publicatie (pdf) van het onderzoek te downloaden. Of lees op de site Erfelijkheid.nl meer over DNA-thuistesten.
