Moderne, hoogkwalitatieve point-of-care testing (POCT)-methoden worden inmiddels routinematig ingezet in huisartsenpraktijken. Vooral voor het meten van C-reactief proteïne (CRP). Op het meest gebruikte apparaat (de Afinion van Abbott) kunnen ook andere tests worden uitgevoerd, waaronder de HbA1c-meting. Hiervan wordt echter zelden gebruik gemaakt. Een gemiste kans, vindt Rogier Hopstaken, huisarts en POCT-specialist.
Er is zeker belangstelling voor de mogelijkheid van het meten van HbA1c, is zijn ervaring. ‘Praktijkonderteuners geven massaal aan dit wel te willen inzetten. En ook patiënten zijn aangenaam verrast dat dit mogelijk is.’ Voor de Nationale Diabetes Challenge werd hij gevraagd om “iets te doen”. Glimlachend: ‘Dat bood mij de kans om samen met Radboud UMC een kleine, oriënterende studie te doen bij de wandelende diabetespatiënten. Deelnemers aan de Challenge wandelden ongeveer 20 weken lang één keer per week. Daaraan voorafgaand zijn deelnemers geprikt op HbA1c, direct na de finish nogmaals en later nog een keer. Het HbA1c daalde significant en ook andere onderzochte parameters verbeterden. De patiënten waren bijzonder enthousiast over deze point-of-care-mogelijkheid en gaven aan deze test ook graag in de huisartsenpraktijk te willen ervaren.’
Toegevoegde waarde
Voor Hopstaken het startsein om hiervoor een nieuw, wetenschappelijk onderzoek te starten, in samenwerking met IQ Healthcare (Radboud UMC). De uitkomst van dit cross-sectioneel onderzoek bij ruim 1.100 patiënten was glashelder: bijna alle huisartsen, praktijkondersteuners en patiënten waren (zeer) tevreden over de nieuwe POC-test voor HbA1c. Het blijkt dat, na instructie en training door het POCT team van Star-shl diagnostische centra, de zorgverleners voldoende kennis en vaardigheden hadden om de test goed uit te voeren. Patiënten zijn blij met het snelle testresultaat; het bespaart hen een bezoek voor bloedafname bij een regulier laboratorium. Tegelijk kunnen de praktijkondersteuners aan de hand van de uitkomst direct in gesprek met de patiënt en gezamenlijk het beleid bepalen. Hopstaken: ‘Bij een goede uitslag kun je mensen prijzen voor hun therapietrouw. Dat kan motiverend werken. Bij een slechte uitslag kun je doorvragen: hoe komt dat, is aanpassing van de leefstijl een optie? Praktijkondersteuners, maar ook patiënten, zien dat als toegevoegde waarde.’ Hij vervolgt: ‘Het past ook in deze tijd. De patiënt wil uiteraard niet eerst naar een laboratorium en wachten op de uitslag, als er ook een betrouwbare sneltest voorhanden is. Nu weet hij direct waar hij aan toe is. Bovendien is een vingerprik minder belastend dan de gebruikelijke bloedafname.’
Professionele glucosemeting
De studie omvatte meer dan alleen de POCT HbA1c. ‘Voor het routinematig meten van glucose bestaat eveneens hoogwaardige, professionele POCT-apparatuur’, geeft Hopstaken aan. ‘Echter, vreemd genoeg gebruiken nagenoeg alle huisartsen nog consumenten-glucosemeters. Maar thuismeters, bedoeld voor het monitoren van de eigen glucosespiegels, mogen een ruime foutmarge hebben. De uitkomsten van professionele glucosemeters zijn vele malen betrouwbaarder.’ In de studie is de AccuChek Inform II van Roche ingezet bij een aantal huisartsenpraktijken in de regio van Star-shl diagnostische centra. Ook bij dit onderdeel reageerden vrijwel alle patiënten, huisartsen en poh’s positief. Zij hadden een zeer hoog vertrouwen in de betrouwbaarheid van de uitslag. Voor zover bekend is dit de eerste huisartsenstudie naar glucose-POCT uitgevoerd op professionele apparatuur met kwaliteitsgarantie, in plaats van een test met glucosestrips voor consumenten.
Alle patiënten bereiken
In dit wetenschappelijk onderzoek zijn de twee geïntroduceerde POCT-metingen, namelijk HbA1c en professionele glucose, beoordeeld als waardevolle toevoeging voor optimale diabeteszorg. Een uitstekend resultaat dus. ‘Tegelijk is het ingewikkeld om dit goed in te zetten in huisartsenpraktijken’, erkent Hopstaken. ‘Zorgverleners moeten instructie en training krijgen, er is kwaliteitsborging nodig van de apparatuur en het hele POCT-proces, ICT-koppelingen moeten worden gerealiseerd, noem maar op. Laboratoria die dit volgens de hoogste normen uitvoeren, worden hier momenteel niet voor beloond. Voor een brede uitrol die alle patiënten bereikt, en dat hoop ik van harte, is een passende bekostiging door de zorgverzekeraars nodig. Hierover zijn we in gesprek.’
Publicatie
Zie hier de volledige publicatie in BMC-nursing Early experiences with quality-assured HbA1c and professional glucose point-of-care testing in general practice: a cross-sectional observational study among patients, nurses and doctors.
Richtlijn
Zie ook de Richtlijn Point of care testing (POCT) in de huisartsenzorg van NHG, NVKC, NVMM, SAN 2015.
