Lithium is een medicijn dat vaak een goede werking heeft bij een bipolaire stoornis. Bloed moet een bepaalde hoeveelheid lithium bevatten; niet te weinig, want dan werkt het niet, maar zeker ook niet te veel, want dat kan gevaarlijk zijn. Daarom moeten patiënten regelmatig bloed laten prikken. Hoe fijn is het, als dat kan met een point-of-care-test, zodat de uitslag direct bekend is. Dat is inmiddels mogelijk met de Medimate van FISIC.
Ralph Aalbers, psychiater in opleiding bij GGZ Rivierduinen, en Madeleen de Geus-Bosma, klinisch chemicus, zijn betrokken bij een klinische studie naar de Medimate. Ze zijn beiden enthousiast over het feit dat voor het meten van lithium een point-of-care-test (POCT) beschikbaar is. ‘Dat maakt het meetproces eenvoudiger, men hoeft niet lang te wachten op de uitslag. Bij de Medimate is de uitslag na 9 minuten bekend en kan de behandelaar indien nodig direct interventies plegen’, stelt Madeleen. ‘Een correcte instelling is uiteraard van groot belang. En ook voor veel mensen, want in ons land gebruiken ongeveer 30.000 mensen lithium.’
Betrouwbaar
Voorwaarde is uiteraard dat het gaat om een kwalitatief betrouwbare test. In een klinische studie voor het valideren van de Medimate lithiumbepaling in de praktijk wordt daar onderzoek naar gedaan onder patiënten van GGZ Rivierduinen. Madeleen geeft daarbij een korte toelichting. ‘Het bedrijf dat de Medimate op de markt brengt, heeft deze studie voor de CE-markering al een keer moeten doen, maar wij zorgen voor een extra onafhankelijke beoordeling in onze klinische setting. De resultaten kunnen wij dan vergelijken met de resultaten die door het bedrijf in de handleiding worden gemeld en tevens kan worden ervaren of de inzet van deze POCT-test klinische meerwaarde heeft.’ Ralph vult aan: ‘Bij patiënten die hieraan meedoen, neem ik eerst met de standaardmethode bloed af op de bloedafnamepoli van SCAL waarbij in het laboratorium van Eurofins Clinical Diagnostics, de uitslag wordt bepaald. Daarnaast wordt nog extra bloed afgenomen, dat wordt geanalyseerd op het lab van het LUMC. Direct daarna volgt de vingerprik waarbij de bepaling plaatsvindt op de Medimate. Uiteindelijk wordt geïnventariseerd of de bepalingen voldoende overeenkomen.’
Prestatie van de POCT
En, komen de uitslagen overeen? Ralph: ‘We hebben het tot nu toe bij 14 van de 25 personen kunnen vergelijken en deze preliminaire uitkomsten vertonen inderdaad goede overeenkomsten.’ Maar, vervolgt hij: ‘Dit betreft onderzoek naar de dalspiegel, dat wil zeggen, 12 uur na inname van lithium. De studie omvat ook een vergelijking van de waarden tussen een venapunctie met labcontrole en de vingerprik met de Medimate op andere momenten, dus bij een hoge of juist lage spiegel. Ook die controle vindt plaats bij 25 mensen en die zijn nog niet allemaal geïncludeerd. Dat betekent uiteraard dat de uitslagen daarvan nog niet zijn geanalyseerd.’
Andere mogelijkheden
‘De Medimate biedt als POCT-test meer mogelijkheden’, geeft Madeleen aan. ‘Het kan vingerprikbloed meten, maar ook urine en plasma. Er zijn chips voor het meten van onder andere natrium, kalium en creatinine en mogelijk wordt dat in de toekomst verder uitgebreid.’ Ralph wijst op het gegeven dat gebruik van lithium ook effect heeft op de nierfunctie. ‘Het is daarom prettig dat met deze druppel bloed uit de vingerprik de Medimate niet alleen de resultaten van lithium oplevert, maar ook van creatinine.’ Peinzend: ‘Voor ons als behandelaars is de inzet van de Medimate bij de lithiumbepaling echt een uitkomst. Ik kan me voorstellen dat op termijn elke behandelaar over deze POCT beschikt en dat in een verdere toekomst de patiënten zelf deze POCT thuis kunnen gebruiken om hun spiegel te controleren. Zoals diabetespatiënten dat al jaren doen met een glucosemeter.’
Vervolg
Een mooie stip op de horizon, maar eerst moet het validatieproces worden afgerond. Madeleen: ‘Daarvoor zijn de resultaten van deze studie van groot belang, omdat de meter in de klinische praktijk extra en onafhankelijk door ons wordt gevalideerd. Daarnaast zal de Medimate lithiumbepaling worden vergeleken met reguliere methoden met behulp van controlematerialen en wordt nagegaan hoe goed de herhaalbaarheid en precisie is. Al deze eigenschappen zijn belangrijk om in kaart te brengen, zodat goed kan worden geëvalueerd of deze POC-test fit for purpose is. Voor het gebruik in de praktijk wordt ook een kwaliteitssysteem ingericht, ondersteund door een partnerlaboratorium. Dat borgt dat de meter betrouwbaar blijft functioneren in de zorgpraktijk.’