Vroegdiagnostiek van coeliakie is van groot belang. Het doel van het wetenschappelijke project Glutenscreen is aan te tonen of vroege opsporing bij kinderen van 1 tot 3 jaar naar coeliakie op de consultatiebureaus haalbaar, kosteneffectief en acceptabel is.
Coeliakie is een chronische ziekte die wordt veroorzaakt door overgevoeligheid voor gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge en gerst. Door het eten van gluten ontstaan ontstekingsreacties in het darmslijmvlies van de dunne darm. De darmvlokken gaan daardoor kapot. Bij langdurige schade aan het darmslijmvlies worden belangrijke voedingsstoffen niet meer goed opgenomen.
Screening op consultatiebureau
Uit onderzoek blijkt dat coeliakie ernstig onder-gediagnosticeerd is op de kinderleeftijd. Ongeveer 1 op de 100 kinderen heeft coeliakie en bij deze groep is slechts van 1 op de 8 kinderen bekend dat zij leiden aan deze auto-immuunziekte. Tijdige diagnose is mogelijk met een gerichte screening op jonge leeftijd. In het project Glutenscreen is daarom samengewerkt met de consultatiebureaus van de Jeugdgezondheidzorg in regio Kennemerland. Ouders beantwoordden tijdens een bezoek aan het consultatiebureau een aantal vragen over coeliakie-gerelateerde klachten/ symptomen, zoals chronische buikpijn, langdurige diarree, opgezette buik of slechte groei. Indien hun kind één of meer klachten heeft, kwam het in aanmerking voor dit coeliakie-onderzoek en werden ouders en kind uitgenodigd voor deelname aan de studie.
Snelle bloedtest
Er volgde een snelle bloedtest (POCT) om coeliakie-specifieke antilichamen tegen weefseltransglutaminase (TG2A) te beoordelen. De uitslag is binnen 10 minuten bekend. Indien de test afwijkend was en coeliakie aangaf, werd het kind doorverwezen naar de coeliakiepoli van het Leids Universitair Medisch Centrum voor een definitieve diagnose en behandeling, conform de richtlijn Coeliakie van de European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition.
Van onderzoek naar normale zorg
Het onderzoek van Glutenscreen in de regio Kennemerland is inmiddels afgelopen. Het was zo succesvol, dat de betrokken consultatiebureaus het opsporen van coeliakie bij jonge kinderen in de normale zorg hebben opgenomen. Daar wordt op basis van een POC-test met één druppel bloed bekeken of het kind inderdaad coeliakie heeft. Ondertussen wordt door het LUMC, de Nederlandse Coeliakie Vereniging en het AJN gekeken of deze aanpak ook kan worden ingevoerd op de consultatiebureaus in andere delen van Nederland.
Vervolg
Het onderzoek Glutenscreen krijgt een vervolg. Ter afronding wordt nog de incidentiegraad van nieuwe coeliakie-diagnoses in de onderzoeksregio vergeleken met de standaardzorg in de rest van Nederland voor dezelfde leeftijdscategorie. Tevens wordt gekeken naar de kosteneffectiviteit, rekeninghoudend met alle kosten van actieve casusopsporing, diagnostiek en behandeling van coeliakie en de mogelijke korte- en langetermijngevolgen van de ziekte. En er volgt een inventarisatie van de mening van ouders over deze aanpak, hoewel al duidelijk is dat het overgrote deel van de ouders het actief opsporen van coeliakie bij jonge kinderen een goede zaak vindt.
Nieuwe test
Als aanvulling op de Glutenscreen-studie is inmiddels een project gestart om de vroegdiagnostiek van coeliakie bij kinderen te verbeteren. Bij het ontstaan van coeliakie speelt erfelijke aanleg een belangrijke rol. Het doel van het nieuwe project is daarom om een nieuwe diagnostische test te ontwikkelen die de genen HLA-DQ2 en/of HLA-DQ8 kan aantonen in bloed dat wordt afgenomen met een vingerprik. Wanneer geen van deze genen aanwezig is, zijn verdere, herhaalde coeliakietesten niet meer nodig. Dit nieuwe project wordt gecoördineerd door Caroline Meijer, kinder-gastro-enteroloog in het LUMC en heeft een subsidie van zo’n 200.000 euro ontvangen van ZonMw. Tevens heeft dr. Meijer in april 2023 de NCV-Stimuleringsprijs 2023 gewonnen: een bedrag van 15.000 euro om het bestaande onderzoek verder te ontwikkelen.
Meer informatie
Zie voor meer informatie en een toelichtend filmpje de website www.glutenscreen.nl.
