Verwaarloosde tropische ziekten vormen een groot probleem. Hierdoor worden er Ieder jaar meer dan 1,4 miljard mensen ziek, waaronder 500 miljoen kinderen. Het diagnosticeren is enorm lastig vanwege een gebrek aan laboratoriumapparatuur, gekwalificeerd medisch personeel en een stabiele stroomvoorziening. Hoe mooi zou het zijn als daarvoor een point-of-care-test wordt ontwikkeld.
En dat is precies waarmee moleculair biofysicus Cees Dekker van de TU Delft zich bezighoudt. Hij werkt aan de ontwikkeling van een goedkoop diagnostisch hulpmiddel voor mensen die lijden aan zogenaamde ‘verwaarloosde tropische ziekten’. Het betreft een sneltest met gebruik van een druppel bloed.
Genetische codes
Daarbij staat het recent ontdekte CRISPR/CAS-eiwitcomplex centraal, omdat dit de aanwezigheid van ziekten in het lichaam kan signaleren. Zo herkent CRISPR/CAS genetische codes in het DNA, bijvoorbeeld de code van de bloedparasieten die verwaarloosde tropische ziekten veroorzaken.
Werkwijze
De simpele versie luidt als volgt: in een druppel bloed op speciaal geïmpregneerd papier vindt een DNA-detectie plaats. Zodra CRISPR/CAS de ziekte detecteert, krijgt een deel van het papier een specifieke kleur via een ander moleculair mechanisme dat is gekoppeld aan CRISPR/CAS. Zo simpel is het natuurlijk niet, verre van dat. CRISPR is een onderdeel van het afweersysteem van bacteriën tegen virussen. Samen met het enzym Cas9 vormt het de basis voor de populaire CRISPR-Cas9-techniek. Maar de inzet van deze techniek vergt zeer veel specifieke kennis. Dat blijkt ook wel uit het abstract dat hierover reeds is gepubliceerd.
Van bewijzen naar testen
De kern van de ontwikkeling van deze point-of-care-test betreft laboratoriumonderzoek naar de nieuwe detectiemethode. Daarnaast staat Dekker ook voor andere uitdagingen, zoals het testen van het apparaat in het veld. ‘Eerst moeten we in het lab bewijzen dat het principe werkt. Dan kunnen we een testapparaat ontwikkelen en mensen gaan testen’, geeft hij aan in een artikel op de TU-site. ‘Met de wetenschappelijke expertise van mezelf en mijn team kunnen we een goedkoop en toegankelijk diagnostisch hulpmiddel ontwikkelen waarmee mensen in ontwikkelingslanden in een vroeg stadium van de ziekte kunnen worden behandeld. En dat zal levens redden.’
