Dagelijks komen er gezondheidsapps en wearables bij. Met hartslagmeters, stappentellers, eetmeters, mindfullapps, beterslapen enz. kunnen mensen zelf gegevens meten over hun leefstijl, bewegen en gezondheid. Echter: de meerwaarde is nog lang niet bewezen. En daarbij: sommige apps presenteren onbetrouwbare metingen. Voor een zinvolle toepassing van gezondheidsapps en draagbare gezondheidsmeters (wearables) is kritische reflectie nodig, stelt het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) dan ook nadrukkelijk.
Het CEG wijst op de ongewenste neveneffecten die deze vorm van e-health met zich meebrengt. In het signalement ‘Gezondheidsapps en wearables’ stelt ze dat lang niet alle aangeboden apps en wearebles van goede kwaliteit zijn. Gebruikers kunnen daardoor ten onrechte gerust worden gesteld, en dat zou zelfs kunnen leiden tot gezondheidsschade. Daarnaast: veel aanbieders van gezondheidsapps verzamelen gebruikersdata voor commerciële doeleinden
De overheid juicht het gebruik van gezondheidsapps en wearables juist toe. Want als mensen met het gebruik van de apps hun gezondheid verbeteren en ziekte voorkomen, leidt dat tot kostenbesparing in de zorg, zo luidt de redenatie. Bovendien kan het de mogelijkheid tot zelfmanagement de autonomie van patiënten versterken. Maar feit is dat lang niet alle aangeboden apps en wearables van goede kwaliteit zijn. En zelfs bij het gebruik van apps en wearables die op zichzelf wel betrouwbaar zijn, doen zich problemen voor. Zo kan het ongerustheid aanwakkeren, waardoor gezonde mensen onnodig naar de dokter gaan. Het zorggebruik neemt dan juist toe in plaats van af. Ook kan het leiden tot grotere gezondheidsverschillen. Niet iedereen beschikt over de vaardigheden om met behulp van digitale toepassingen de eigen gezondheid te verbeteren. Daarbij: apps en wearables zijn namelijk meestal niet toegesneden op mensen met lage digitale vaardigheden of een niet-westerse achtergrond.
Kritische reflectie
Het CEG pleit daarom voor terughoudendheid van de overheid bij het aanmoedigen van apps en wearables. Kritische reflectie op zinnig gebruik en het voorkomen van medicalisering is nodig. Initiatieven om betrouwbare, effectieve en toegankelijke apps en wearables op te sporen verdienen navolging. Een kwaliteitskeurmerk boor bewezen effectieve toepassingen, bijvoorbeeld op een website als thuisarts.nl kan artsen, burgers en patiënten helpen om de zinnige apps en wearables makkelijk te vinden. En er zijn eisen nodig voor toegankelijkheid en gebruiksgemak, zodat zoveel mogelijk mensen gebruik kunnen maken van de goede apps en wearables. Verspreid daarnaast ook kennis over de nadelen van de vele onbetrouwbare apps en wearables, adviseert het CEG de overheid. Werk samen met goede kwaliteitsinitiatieven, zoals de samenwerking tussen het NHG en het NeLL
Adviezen aan zorgverleners
De onderzoekers geven daarnaast ook adviezen aan zorgverleners:
– Informeer patiënten over de gebreken en beperkingen van veel apps en wearables en over de achterliggende verdienmodellen.
– Zet patiënten die onterecht ongerust zijn gemaakt door metingen op een ‘de-medicaliserend’ spoor.
– Probeer information overload te voorkomen door mensen te helpen bij het selectief gebruik van apps en wearables, waarbij alleen gezondheidswaarden worden gemonitord die zinvol zijn voor het gezondheidsdoel dat iemand nastreeft.
Download CEG-signalement Gezondheidsapps en wearables, de ethiek van e-health, deel 1
