Gebruik van point-of-care-testing (POCT) CRP in de eerste lijn bij acute luchtweginfecties vermindert het gebruik van antibiotica. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben dat aangetoond. Op basis van deze evidence heeft Simon van der Pol, gezondheidseconoom, een economische analyse uitgevoerd naar de impact van grootschalige inzet in de eerste lijn van POCT op antibioticaresistentie. Ofwel: zijn de investeringen in POC-diagnostiek vanuit gezondheidseconomisch oogpunt kosteneffectief?
Een uniek onderzoek, want het gaat hier niet om kosten per QALY (= per gewonnen levensjaar, gecorrigeerd voor de kwaliteit van leven) zoals in de zorg gebruikelijk bij het bepalen van de kosteneffectiviteit. ‘Die uitkomst kun je bijna voorspellen’, glimlacht Simon van der Pol. ‘Als je patiënten met luchtweginfecties antibiotica geeft, worden ze over het algemeen beter. Maar slechts voor een klein deel van de patiënten is antibiotica daadwerkelijk noodzakelijk, het merendeel geneest ook zonder antibiotica. Met duurdere diagnostiek goedkopere medicatie verminderen, is kostentechnisch gezien uiteraard niet effectief. Tenzij je de maatschappelijke effecten meeneemt in je berekening, zoals in dit geval de gevolgen van antibioticaresistentie. Het is de uitdaging om deze kosten zichtbaar te maken en mee te nemen in de totale kosteneffectiviteitsanalyse.’
Model ontwikkelen
Inderdaad een hele uitdaging, want daartoe moest eerst een model worden opgesteld. En dat is precies wat Simon van der Pol heeft ontwikkeld en waarop hij afgelopen oktober is gepromoveerd. ‘Het betreft een hypothetische teststrategie, uitgaande van een effectiviteit van POCT bij lage én hoge luchtweginfecties vergelijkbaar met CRP’, licht hij toe. ‘Het model sorteert voor op de lopende Europese PRUDENCE trial. Zodra deze resultaten bekend zijn en in ons model worden geïmplementeerd, kunnen we de reductie van antibioticagebruik en -resistentie voor verschillende landen modelleren en effecten over langere tijd onderzoeken.’
Simon is in zijn onderzoek uitgegaan van de situatie in Nederland. Stel dat van 2020 tot 2030 alle huisartsen POC-CRP-diagnostiek inzetten bij luchtweginfecties, wat betekent dat voor de kosten en welk effect heeft het op de percentages antibioticaresistentie in vergelijking met de bestaande zorg in huisartsenpraktijken? ‘Dat model dat op basis van die uitkomst is ontwikkeld, kan dan in de PRUDENCE-studie worden betrokken. En omdat in vooral Oost- en Zuid-Europese landen het antibioticagebruik veel hoger is dan in ons land, zal het effect waarschijnlijk ook groter zijn.’
Gevolgen van antibioticaresistentie
Hij vervolgt: ‘Antibioticaresistentie is in economische term een “negatieve externaliteit”. Ofwel, het gaat om kosten die veroorzaakt zijn door anderen, zonder rekening te houden met de effecten op de maatschappij en welvaart en die vaak geen invloed hebben op persoonlijke afwegingen in economische zin.’ Als toelichting: ‘Vergelijk het met de uitstoot van CO2 die na vele jaren heeft geleid tot klimaatverandering, terwijl die kosten daarvoor nooit zijn doorberekend. Zo zal het gebruik van antibiotica leiden tot antibioticaresistentie en de kosten van de gevolgen daarvan zitten niet in de prijs van het geneesmiddel. Daar draait de volgende generatie voor op, die kunnen daar enorm veel last van krijgen. Antibioticaresistentie kan leiden tot massale gezondheidsproblemen, uiteraard met bijbehorende kosten. En juist dat moeten we voorkomen. Verantwoord antibioticagebruik is daarom essentieel.’ Bevlogen stelt Simon: ‘Ervan uitgaande dat de businesscase van de PRUDENCE-trial er goed uitkomt, is het onze taak om dit te communiceren met beleidsmakers en uit te leggen welke bijdrage POC-diagnostiek kan leveren.’
Investering in POCT gerechtvaardigd
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de conclusie van zijn onderzoek als volgt -zij het wel voorzichtig- is geformuleerd: ‘Gezien de mogelijk nadelige gevolgen van antibioticaresistentie voor de gezondheid, verwachten we dat de investeringen in betaalbare POC-diagnostiek en andere interventies die het voorschrijven van antibiotica in de eerste lijn kunnen verminderen, waardevol en vanuit gezondheidseconomisch oogpunt gerechtvaardigd zijn.’
Alle informatie
Voor alle informatie over de studie, zie de publicatie The Opportunity of Point-of-Care Diagnostics in General Practice: Modelling the Effects on Antimicrobial Resistance.
Gerda van Beek
