Door de technologische ontwikkelingen is er een steeds groter aanbod van Point of Care Testing (POCT). Het gebruik daarvan neemt in de huisartsenpraktijk dan ook steeds verder toe. Dankzij de snelle uitslag kan de huisarts ter plekke de juiste keuzes maken ten aanzien van de behandeling. Dat betekent dat de uitslagen wel betrouwbaar moeten zijn. Kwaliteitsmanagement is absoluut noodzakelijk.
Onderzoek van onder andere de Universiteit van Oxford toont aan dat kwaliteitsmanagement voor POCT, met steun van laboratoriumspecialisten, de kwaliteit van POCT verbetert. Het gaat dan om zowel kwaliteitsborgingsprogramma’s als interne kwaliteitscontroleprocedures. Voortdurende ondersteuning van POCT in de eerstelijnszorg door professionals draagt bij aan betere prestaties, zo luidt de uitkomst van het onderzoek.
NHG-richtlijn
De POCT-meters moeten uiteraard technisch in orde zijn. Maar minstens net zo belangrijk is goed gebruik van de meters en een deskundige, zorgvuldige monsterafname. Het is een vereiste dat POCT moet worden uitgevoerd door bevoegde en bekwame medewerkers van de huisartsenvoorziening. De NHG-richtlijn POCT in de Huisartsenzorg vermeldt ‘dat er niet altijd voldoende aandacht is voor kwaliteitsbeheersing en hygiënische aspecten van deze apparatuur en procedures. Menselijk handelen is de belangrijkste oorzaak van foutieve testresultaten’.
Samenwerking met diagnostische centra
Het is dus van belang om het implementatietraject van POC-testen en het algemene kwaliteitsmanagement rondom POCT samen met een laboratoriumspecialist te organiseren en te borgen. In de Toekomstvisie Huisartsenzorg staat dan ook dat ‘huisartsen in samenwerking met diagnostische centra zelf POC-testen uitvoeren en de uitslag direct in hun beleid integreren’.
Bij de overweging voor aanschaf van nieuwe POCT-apparatuur is het wenselijk dat de huisartsenvoorziening samen met een laboratoriumspecialist klinische chemie of arts-microbioloog beoordeelt of bepaalde POC-testen voldoen voor gebruik binnen de huisartsenvoorziening.
Evaluatie van POCT
Daarnaast is systematische evaluatie van POCT van belang, uitgevoerd door de huisartsenvoorziening samen met het laboratorium. Naast controle met controlemonsters, betekent dit onder meer aandacht voor bediening van de POCT-apparatuur, testprocedures door de POCT-gebruiker, onderhoud, controle en opslag van materialen in de huisartsenvoorziening en in de dokterstas, registratie van en handelen bij foutmeldingen, aflezen van testresultaten en interpretatie van testuitslagen.
Geaccrediteerde laboratoria
Medische laboratoria zijn ISO-15189 en ISO-22870 geaccrediteerd. De eerste norm betreft medische laboratoria in het algemeen, de ISO-22870 is een toevoeging daarop en betreft specifiek het POCT-kwaliteitssysteem. Geaccrediteerde laboratoria zijn ingericht op een optimale kwaliteitsondersteuning van POCT in zowel de eerste- tweede- als eventueel de derde lijn. Ze ondersteunen de huisarts met goede informatie over specifieke bepalingen, algemene POCT-principes, (validatie van) POCT-apparatuur, en het gezamenlijk inrichten van een kwaliteitssysteem. De meeste laboratoria beschikken over een speciaal POCT-team.
