Alle vrouwen tussen de 30 en 60 jaar krijgen automatisch iedere 5 jaar een uitnodiging voor deelname aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Dat gebeurt dan meestal via een uitstrijkje bij de huisarts. Volgend jaar is er bij de uitnodiging voor 30-jarige vrouwen een thuistest ingesloten.
Deze aanpak is ingesteld omdat slechts krap de helft van de opgeroepen vrouwen meedoet aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Erg weinig, zeker gezien de opkomst bij andere bevolkingsonderzoeken. Bij onderzoek naar borstkanker is de deelname bijvoorbeeld 80 procent. Ook bij baarmoederhalskanker geldt: hoe eerder je erbij bent, hoe groter de kans op een beter vooruitzicht en behandeling. Jaarlijks krijgen ieder jaar circa 950 vrouwen baarmoederhalskanker. In 2021 stierven 213 vrouwen aan de gevolgen van deze ziekte. Bij vrouwen bij wie in een vroeg stadium baarmoederhalskanker wordt ontdekt, hebben echter een overlevingskans van 96 procent.
Testen op HPV
Vermoedelijk is de reden voor de lage deelname dat vrouwen zo’n uitstrijkje bij de huisarts als vervelend ervaren. Ook kan het zijn dat jonge vrouwen zich niet bezighouden met de mogelijkheid dat ze ziek worden. D66 heeft een voorstel ingediend om zelftesten standaard beschikbaar te stellen en dit is door de meerderheid van de Tweede Kamer gesteund. Daar is jaarlijks 3 miljoen euro voor nodig. Half december komt een Kamerbrief met aanvullende informatie. Het streven is in ieder geval dat vanaf in 2023 alle 30-jarige vrouwen een zelftest krijgen meegestuurd. Dit betreft de groep jonge vrouwen die voor het eerst een uitnodiging krijgen voor deelname. Met zo’n zelfafnametest worden vrouwen die opzien tegen een uitstrijkje alsnog gemotiveerd om mee te doen. Ze kunnen zelf materiaal uit hun vagina afnemen en opsturen. Het laboratorium test dit op HPV (humaan papillomavirus). HPV is het virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken.
Lagere drempel
Overigens kunnen vrouwen al sinds 2017 een zelfafnametest aanvragen en sinds die tijd staat in de uitnodigingsbrief vermeld hoe ze dat kunnen doen. De verwachting is dat het meesturen van de test bij de uitnodiging de drempel voor deelname aanzienlijk verlaagt. Als de uitslag van de zelfafnametest positief is, moet er alsnog een uitstrijkje worden gemaakt bij de huisarts. Door de vernieuwing van de screening zullen er mogelijk meer vrouwen met baarmoederhalskanker en voorstadia daarvan worden gevonden.
